Dziób tej nietypowej kaczki przywołuje skojarzenia z kormoranem, a brązowe pióra na głowie samicy, tworzące fantazyjną fryzurę, przywodzą na myśl perkoza. Jeszcze w połowie XX w. nurogęś występowała jedynie na Pomorzu, Mazurach i w północnej części Wielkopolski. Obecnie rozszerza swój zasięg, stąd coraz łatwiej spotkać ją nad ciekami i zbiornikami wodnymi w niemal całej Polsce. Samca nurogęsi w szacie godowej trudno pomylić z innym gatunkiem. Jego czarna głowa połyskuje na zielono i niebiesko,szyja, pierś, brzuch i boki ciała są białe (często z różowawym nalotem), wierzch czarny.

Po zakończeniu okresu godowego samce stają się podobne do szarych samic, u których wyraźnie zaznaczona jest granica między rudobrązową głową a  jasnoszarą szyją. Jest to jedna z cech pozwalających na odróżnienie ich od samic szlachara. U nurogęsi obie płcie posiadają wyraźny czub, który u samicy układa się na wzór ekstrawaganckiej fryzury. Wszystkie osobniki posiadają również specyficzny dziób – długi, cienki, wyposażony na krawędziach w drobne ząbkowanie oraz haczykowaty wyrostek na końcu. Jest on bardzo praktycznym narzędziem do chwytania i przytrzymywania małych ryb (do 10 cm długości), stanowiących główny pokarm dorosłych ptaków.