Konstytucja 3 Maja

       Witaj majowa jutrzenko,
Świeć naszej polskiej krainie,
Uczcimy ciebie piosenką,
Która w całej Polsce słynie.

Witaj maj, trzeci maj,
Dla Polaków błogi raj.

Nierząd braci naszych cisnął,
Gnuśność w ręku króla spała,
A wtem trzeci maj zabłysnął –
I cała Polska powstała.

Witaj maj, trzeci maj,
Dla Polaków błogi kraj.

W piersiach rozpacz uwięziona
W listopadzie wstrząsła serce,
Wstaje Polska z grobów łona,
Pierzchają dumni morderce.

Błysnął znów trzeci maj
I już wolny błogi kraj.

W dniu 3 maja 1791 r. Sejm Czteroletni po burzliwej debacie uchwalił „ustawę rządową”, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 Maja. Była drugą na świecie i pierwszą w Europie ustawą regulującą organizację władz państwowych, prawa i obowiązki obywateli.

Celem uchwalenie Konstytucji miało być ratowanie Rzeczypospolitej, która chyliła się ku upadkowi.

Konstytucja ustanowiła trójpodział władzy.

Władzę ustawodawczą miał stanowić dwuizbowy parlament, składający się z Sejmu – 204 posłów
spośród szlachty i 24 plenipotentów miast – oraz Senatu (złożonego z biskupów, wojewodów, kasztelanów i ministrów pod przewodnictwem króla), o ograniczonej roli.

Władzę wykonawczą miał sprawować król i odpowiedzialny przed Sejmem rząd (Strażą Praw),
który tworzył prymas oraz ministrowie.

Władzę sądowniczą powierzano niezależnym trybunałom

Konstytucja znosiła liberum veto, wprowadzając głosowania większościowe.

Wprowadzała tron dziedziczny, likwidując wolną elekcję.

„Ustawa Rządowa (…) była przedmiotem podziwu światłych środowisk europejskich
jako druga ustawa tego rodzaju na świecie po konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, uchwalonej w roku 1787.
Mimo jej unicestwienia pozostawiła ważne przesłanie dla Polaków na przyszłość,
jak osiągać bez przemocy porozumienie w podstawowych dla dobra publicznego sprawach” –
pisze prof. Piotr Ugniewski w artykule „Jak uchwalono Konstytucję 3 Maja”. (PAP)

Wprowadzenie Konstytucji w życie zostało zaprzepaszczone  za sprawą zawiązanej przez obóz magnacki konfederacji targowickiej i kolejne rozbiory Rzeczypospolitej.